Vücutta ortaya çıkan serbest radikaller ile mücadele eden moleküller antioksidan olarak tanımlanmaktadır. Eğer vücudunuzda serbest radikallerin sayısı artarsa şeker hastalığı, kalp hastalıkları ve kanser gibi hastalıklar insan yaşamını tehdit etmeye başlar.
Dyt. Büşra Deniz Geçkil, konuya ilişkin yaptığı açıklamada, serbest radikaller ve antioksidan arasındaki bağlantıya değinerek ''Serbest radikaller vücutta metabolik aktivite sonucu sürekli olarak oluşan maddelerdir. Antioksidan moleküller olmadan serbest radikaller çok kısa sürede hücresel hasara neden olarak yaşamı tehdit edici bir süreç ortaya çıkarabilir. Ancak serbest radikallerin bazı vücut işlevleri için kritik rol oynadığı unutulmamalıdır. Örnek olarak bağışıklık sisteminin bazı hücreleri, enfeksiyona neden olan mikropların ortadan kaldırılması için serbest radikalleri kullanır. Vücutta serbest radikallerin sayısının antioksidan madde içeriğinden daha yüksek oranda bulunması halinde oksidatif stres adı verilen bir durum ortaya çıkar. Uzamış bir oksidatif stres süreci başta DNA olmak üzere çeşitli önemli moleküllerin hasarlanması ile sonuçlanır. Bu süreç bazı durumlarda ise hücre ölümü ile sonlanabilir. DNA hasarının yaşlanma sürecinde oldukça etkili bir durum olduğu düşünülür. Oksidatif stres sonucu meydana gelen DNA hasarı aynı zamanda kanser gibi bazı rahatsızlıklara yatkınlığı artırabileceği için dikkatli olunmalıdır’’ dedi.
Vücutta serbest radikalin artmasına neden olan faktörler
- Hava kirliliği
- Tütün kullanımı
- Alkol tüketimi
- Çeşitli toksinlere maruz kalınması
- Kan şekeri yüksekliği
- Aşırı miktarda çoklu doymamış yağ asidi içeren yağ yapıda maddelerin tüketimi
- Aşırı güneşlenme gibi nedenlerle meydana gelen radyasyon maruziyeti
- Viral, fungal(mantar) veya bakteriyel enfeksiyonlar
- Çinko, bakır, magnezyum ve demir gibi minerallerin aşırı miktarda alınması
- Vücutta oksijen düzeyinin çok az veya çok fazla olması
- Aşırı ve yoğun egzersiz yapılması
- C ve E vitamini gibi antioksidan takviye özellikli maddelerin aşırı düzeyde tüketilmesi
- Endojen antioksidan üretimi ile ilgili problemler
Serbest radikallerle savaşan antioksidan kanseri önlüyor
Antioksidanın faydalarına değinen Geçkil, temel yararın serbest radikaller ile savaşarak vücut sağlığının desteklenmesi olduğunun altını çizerek, şöyle dedi: ''Antioksidanın temel faydası serbest radikallerle mücadele ederek oksidatif stres durumunun oluşmasına karşı vücut işlevlerinin desteklenmesidir. Şu an için antioksidan olarak görev yapabildiği tahmin edilen binlerce madde mevcuttur. Bu maddelerin her biri kendine has vücut fonksiyonlarına etki ederek bu işlevlerin daha efektif olarak gerçekleştirilmesine fayda sağlayabilir. Antioksidan maddelere örnek teşkil eden bazı mikro besin maddeleri şu şekildedir: Beta karoten, likopen, lutein, selenyum, manganez, zeaksantin, A vitamini, C vitamini ve E vitamini.
Flavonoidler, kateşinler, polifenoller ve fitoöstrojen gibi fitonitruentler de birer antioksidan madde olarak değerlendirilir ve bitkisel bazlı ürünlerin neredeyse tamamında bulunurlar. Her antioksidan madde kendine has bir hücresel süreçte görev alır ve diğer herhangi bir işlevde başka bir antioksidan madde yerine kullanılamazlar. Bu durum bol çeşitli gıdalar kullanılarak hazırlanan dengeli ve sağlıklı beslenme programının önemine işaret eder.''
Antioksidan zengini besinler
Antioksidan yönünden zengin olan besinleri açıklayan uzman isim, ''Antioksidan besinler arasında çok çeşit sayabiliriz. Sebze, meyve, kuruyemiş ve tam buğday ürünler yüksek oranda antioksidan içeriğine sahip gıdalar arasında yer alır'' diye belirtti.
Kırmızı et, kümes hayvanları ve balık etinin ise sebze ve meyvelere oranla daha düşük bir antioksidan içeriğine sahip olduğunu aktaran Geçkil, bitter çikolata, böğürtlen, çilek, enginar, kırmızı pancar ve ıspanağın antioksidan içeriği yüksek gıdalar olduğunu ifade etti.
